
انحراف چشم(Strabismus)
کلیه حرکات هردوچشم توسط شش عضله که در خارج از کره چشم موقیعت دارند صورت میگرد. و عملکرد هریک ازین عضله ها توسط سیستم عصبی که به این عضله ها وصل است هماهنگ میشود.
این شش عضله عبارتند از 1- عضله راست خارجی ( که چشم را بطرف سمت خارج خلاف جهت بینی میکشاند) 2- عضله مستقیم داخلی ( که چشم را بطرف سمت داخل در بینی میکشاند) 3- عضله راست فوقانی ( که چشم را بطرف سمت بالا میکشاند) 4- عضله تحانی ( که چشم را به سمت داخل در جهت پایین میکشاند) 5- عضله مایل فوقانی ( که چشم را به سمت پایین و خارج میکشاند) 6- عضله مایل تحتانی ( که چشم را به سمت داخل و بالا میکشاند) قابل ذکر است که حرکات هردو چشم به طور هماهنگ و باهم در یک مسیر به یک مقدار مساوی میباشد.
در صورت اختلال درعملکرد هر کدام از عضلات یا سیستم عصبی عضلات فوق باعث ایجاد انحراف یا کجی چشم میگردد. درین صورت چشم ها هماهنگ و به یک سمت حرکت نداشته بلکه به جهات مختلف حرکت خواهند کرد. این ناهماهنگی ممکن است واضح بوده و یاهم بعضی اوقات وجود داشته باشد. که به این صورت انحراف چشم به دو نوع یعنی انحراف آشکار و انحراف مخفی طبقه بندی شده که هرکدام از اینها بر اساس جهت انحراف به انواع دیگری تقسیم بندی میگردند.
انحراف مخفی:
انحراف مخفی چشم چنانچه از نامش پیدا است به انحراف اطلاق میگردد که در ظاهر وجود نداشته و افراد معمولآ قادر به تشخیص آن نیستند این نوع انحراف فقط توسط بینایی سنج و توسط داکتر چشم قابل تشخیص میباشد این نوع انحرافات معمولا در اثر ضعف عملکرد عضلات چشم به وجود می آیند .البته این نوع انحرافات در صورتی که عضله چشم بیش از اندازه دچار ضعف شود ممکن است در اوقاتی از شبانهروز به صورت انحرافات آشکار خود را نشان دهند که توسط افراد عادی نیز قابل تشخیص میشوند و گاهی از اوقات در صورت عدم تداوی به موقع ممکن است حتی به صورت دائم به انحرافات آشکار تبدیل شوند .
انحراف مخفی می تواند به یکی از چهار حالت زیر باشد:
۱: تمایل یک چشم به انحراف به سمت داخل ( ازوفوریا)
۲: تمایل یک چشم به انحراف به سمت خارج ( اگزوفوریا)
۳: تمایل یک چشم به انحراف به سمت بالا ( هیپرفوریا)
۴: تمایل یک چشم به انحراف به سمت پایین (هیپوفوریا)
انحراف آشکار:
به انحرافاتی میگویند که از ظاهر چشم ها مشخص است و توسط افراد عادی هم به راحتی قابل تشخیص است. انحرافات آشکار چشم به دونوع کلی انحرافات تطابقی وغیر تطابقی تقسیم میشوند .انحرافات تطابقی چشم به انحرافاتی گفته میشود که به علت زیادی انجام تطاب در چشم اتفاق میافتد این نوع انحراف بیشتر در افراد با ضعیفی چشم (عیب انکساری) از نوع دوربینی دیده میشود ولی گاهی اوقات در افراد نزدیک بین هم ممکن است دیده شود درمان این نوع انحرافات معمولا با عینک میباشد و گاهی اوقات ممکن است برای اصلاح کاملتر از درجاتی از منشور هم بر روی عینک استفاده شود . انحرافات غیر تطابقی هم همین طور که از نامشان پیدا است ربطی به تطابق و ضعیفی چشم (عیب انکساری) ندارند. گر چه ممکن است گاهی از اوقات با درجاتی از ضعیفی چشم (عیب انکساری) نیز همراه باشند. در هر صورت چنانچه انحرافات آشکار در کودکان زیر سن نه سال دیده شود جهت درمان بایستی فوری اقدام نمود در غیر این صورت ممکن است این امر باعث ایجاد تنبلی چشم شود و فرد را دچار مشکلات عدیده ای نماید . انحرافات آشکار هم از نظر ظاهر انواع مختلفی دارند که شایع ترین آنها عبارتند از:
۱: انحراف آشکار چشم به سمت داخل (ازوتروپیا):که در این حالت یکی یا هر دو چشم ممکن است به سمت بینی تمایل پیدا کنند.
۲: انحراف آشکار چشم به سمت خارج (اگزوتروپیا): در این حالت هم یکی از چشم ها ممکن است به سمت خارج بینی منحرف شده باشد.
۳: انحراف آشکار یک چشم به سمت بالا (هیپرتروپیا): که در این حالت چشم به سمت بالا انحراف دارد.
۴: انحراف آشکار یک چشم به سمت پایین (هیپوتروپی): در این حالت چشم به سمت پایین منحرف است.
علل انحراف چشم:
از آن جای که حرکت چشم توسط شش عضله اطراف آن وبه دستور مغز کنترول میشود. موقعیت چشم بر اساس تعادل بین کشش هر 6 عضله خارج از چشم تعیین میشود. برای تمرکز هردو چشم روی یک نقطه مشخص لازم است تمامی عضلات چشم با یکدیگر و با عضلات همکار چشم مقابل هماهنگ باشند. پس هر علتی که در این هماهنگی اختلال ایجاد کند میتواند منجر به انحراف چشم میشود. در کل میتوان گفت که علت دقیق انحراف چشم مشخص نیست اما سایر عوامل که میتواند نقش داشته باشد عبارتند از ( ارثیت، معلولیت ذهنی، سکته های مغزی، عیوب انکساری، آب مروارید)
تداوی انحراف چشم:
منظور از تداوی انحراف چشم حفظ دید، ازبین بردن انحراف چشم، و بازگردانیدن دید دو چشمی است که روش تداوی نظر به عامل مرض متفاوت بوده معمولا با توصیه عینک، انجام عمل جراحی ویا برداشتن عامل زمینه یی که باعث ایجاد انحراف چشم گردیده است.